Ineke Lautenbach, De uitdaging. Lees de bijbel in één jaar, uitgeverij Esuberanza, 2007, 131 pag., € 12,50.

Ineke Lautenbach (1957) is gemeentelid van de Protestantse gemeente De Rank te Nieuwegein, lezen we op de achterflap. Maar ze is meer dan dat. In 2005 liet ze haar bedrijf in projectmanagement en organisatieadvies inschrijven bij de Kamer van Koophandel onder de naam Esuberanza, Italiaans (zo begrijp ik) voor uitbundigheid en enthousiasme. Of ze nog steeds aan projectmanagement en organisatieadvies doet, weet ik niet, Esuberanza is in elk geval haar uitgeverij. Esuberanza geeft boeken uit van haarzelf en andere auteurs, boeken onder andere op het gebied van geloof en theologie. Behalve uitgeefster is mw. Lautenbach ook stamboom-onderzoekster (ze spreekt van het stamboom-virus, pag. 37) - een liefhebberij die ik met haar deel.

Op woensdag 27 oktober 2004 werd de Nieuwe Bijbelvertaling officieel gepresenteerd in De Doelen in Rotterdam. Bij die gelegenheid las koningin Beatrix de eerste tien verzen van Genesis 1 voor. De dag ná deze feestelijke presentatie van de NBV kocht mw. Lautenbach een exemplaar, en wel de uitgave mét deuterocanonieke boeken (pag. 104). Maar de Bijbel is niet enkel een boek om te hebben, om in de boekenkast te zetten of om af en toe te raadplegen. Er zijn van die boeken die een mens gelezen moet hebben. De bijbel bijvoorbeeld (pag. 7). Een groep van een kleine 40 gemeenteleden van de Protestantse gemeente De Rank te Nieuwegein ging de uitdaging aan om in het jaar 2005 de hele Bijbel door te lezen (pag. 104): iedere week ongeveer 40 pagina's lezen, eens per 6 weken in kleine groepjes bij iemand thuis ervaringen uitwisselen, en het begin en einde met de hele groep deelnemers beleven (pag. 7). In een tweede leesproject werden de deuterocanonieke boeken gelezen. Op haar website deed mw. Lautenbach wekelijks verslag van haar eigen lees-ervaringen. De lees-ervaringen van een meelevend en geïnteresseerd gemeentelid, met redelijk wat achtergrondkennis van de bijbel (pag. 7). Die lees-ervaringen zijn naderhand gebundeld in dit boekje. Zelf mocht ik er een kleine bijdrage aan leveren in de vorm van een inleiding op de deuterocanonieke boeken.

Het boekje bevat dus geen exegese of dogmatiek; het gaat om persoonlijke ervaringen met de Bijbel. De ervaring van iedere Bijbel-lezer is: sommige Bijbelgedeelten spreken je erg aan; andere minder; andere helemaal niet; weer andere vind je onbegrijpelijk, ongeloofwaardig of ronduit verschrikkelijk. Mw. Lautenbach is daar heel eerlijk over. Ze schrijft vanuit haar eigen ervaring met God. Ik heb de Eeuwige diverse keren mogen ontmoeten. Ik voel dat ze dichtbij is op momenten dat ik dat nodig heb. Hij geeft mij kracht als ik die zelf niet voldoende heb. Ik voel haar blijdschap in tijden dat het goed met me gaat. Hij houdt me alert, zodat ik niet alleen aan mijn eigen welzijn denk. Niet doorlopend voel ik haar aanwezigheid, maar af en toe ben ik me daarvan sterk bewust. Een haast mystieke ervaring, de ene keer wat indringender dan de andere (pag. 66 - voor mw. Lautenbach is God zowel een "zij" als een "hij"). Soms herkent ze die ervaring ook in de Bijbel. Maar lang niet altijd. De oudtestamentische wetten, het vele (oorlogs)geweld in het Oude Testament, de overheersende en straffende God, de ellenlange geslachtsregisters - ze kan er weinig mee. Oudtestamentische teksten die haar aanspraken, vond ze in Genesis, Ruth, Ester, een deel van de Psalmen, Spreuken, Prediker, Hooglied, stukken uit Jesaja, Jona en hier en daar nog een fragment. Een magere oogst. In aantal pagina's is het nog geen vijfde deel van het Eerste Testament (pag. 72-73). Ook niet alle nieuwtestamentische schrijvers spraken haar aan. Maar sommige passages zeker wel. Over het Johannes-Evangelie: Tenslotte gaat het in dit evangelie veelvuldig over de liefde, en daar haak ik aan. De liefde van God voor de mensen, de liefde die via Jezus bij ons terechtkomt. De liefde waarin voor iedereen plaats is, ongeacht wie je bent. Ongeacht je verleden: wat je ook gedaan hebt, er is altijd de mogelijkheid om terug te komen. Er is altijd vergeving, steeds opnieuw. Zo groot is de liefde van de Eeuwige. Zo groot is de liefde die Jezus ons laat zien. Zo groot is de liefde waar Johannes over vertelt. Daar wil ik eindeloos over lezen (pag. 81-82).

De eerlijkheid waarmee mw. Lautenbach haar ervaringen deelt, vind ik verfrissend. Hier en daar lijkt het wel of er een schuldgevoel doorklinkt omdat er zoveel in de Bijbel staat dat haar niét aanspreekt, zoveel waar ze niets mee kan. Is dat niet een erg subjectief kriterium tegenover de Heilige Schrift: de Bijbel als een grote grabbelton waarin we zoeken wat ons past en wat wij kunnen toepassen? Daarover nog twee opmerkingen.
* Iedereen leest de Bijbel selectief. Vaak onbewust. Ook mensen die zweren bij de Bijbel "van kaft tot kaft". Ik herinner me een voorbeeld uit mijn studententijd (jaren '70). We (een groep theologische studenten) waren in gesprek met een hoogleraar theologie van een zeer orthodox kerkgenootschap. Het ging over het huwelijk; en dan niet over de tegenstelling trouwen of samenwonen; maar over trouwen of ongetrouwd blijven. Volgens de rechtzinnige professor was het klip en klaar: getrouwd zijn is de Bijbelse norm, lees het maar na in Genesis 2. Toen wij daar tegenin brachten dat Paulus daar toch anders over dacht (1Corinthe 7: 7- 8: Ik zou wel willen, dat alle mensen waren, zoals ik zelf - namelijk ongehuwd), was zijn reactie: ja maar dat is tijdgebonden. We konden hem met geen mogelijkheid duidelijk maken dat óók hij de Bijbel selectief las: de éne tekst wel normatief (Genesis 2), de andere niet (1Corinthe 7).
* We zien in de Bijbel zélf al een voortdurende discussie tussen verschillende gedachten en gevoelens. Ik schreef daarover een uitvoerig artikel. Elk belangrijk onderwerp wordt in de Bijbel van verschillende kanten belicht. Zoals de schepping: het éne verhaal in Genesis 1 - een ander verhaal in Genesis 2 (mw. Lautenbach schrijft daarover op pag. 12). Zoals Jezus, op Wie maar liefst vier Evangelisten elk hun eigen licht laten schijnen. Het is veel erger dan: sommige Bijbelgedeelten spreken je meer aan en andere minder. De Bijbel zélf is her en der een pittig debat tussen tegenstrijdige standpunten. We vinden in de Bijbel geen gesloten logisch systeem (historie - dogmatiek - wetboek). De Bijbel is Gods Woord - in gesprek met zichzelf.
De grootste eer die je de Bijbel kunt bewijzen is niet zweren bij "van kaft tot kaft". Je bewijst de Bijbel meer eer door hem van kaft tot kaft te lezen, zoals mw. Lautenbach en haar medelezers in Nieuwegein hebbent gedaan. En te blijven lezen, persoonlijk en samen (en daar is een kerk goed voor).

Neemt u die uitdaging aan?  Dan heb ik voor u nog een tip: probeer eens de Bijbel in Gewone Taal (2014). Op dit moment (februari 2023) ben ik daarin gevorderd tot in de brief van Paulus aan de Romeinen. Zeker zo'n moeilijk geformuleerde brief is hier heel begrijpelijk vertaald.

terug naar boeken

TERUG NAAR OPENINGSPAGINA