BRAM VAN DE BEEK: Eén mens maakt het verschil, Zoetermeer 2007, 168 pag.

Ik houd van eigenzinnige mensen. Vooral van eigenzinnige theologen. BRAM VAN DE BEEK is er zo een. Hij is hoogleraar theologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij heeft al heel wat geleerde boeken op zijn naam staan. Eigenwijze theologie, dwars tegen de theologische mode in. Dit boek is anders. Het is geen vaktheologie, maar een boek over mensen. Het is geen wetenschappelijk boek, maar heeft de stijl van een bundel columns. De inhoud ervan heeft VAN DE BEEK niet allereerst geleerd uit boeken, maar vooral uit de omgang met mensen. Met name mensen uit andere culturen. Die houden onze cultuur een spiegel voor. Ik typeer de hoofdstukjes met een thema en een enkele zin.

  1. Over de straatboef Danny uit de Zuid-Afrikaanse stad Paarl, die vanuit zijn geloof opbouwwerker wordt. Eén mens kan het verschil maken (pag 16).
  2. Over van twee culturele walletjes eten of staan voor je principe. Als het er uiteindelijk op aan komt, geeft ik de voorkeur aan de terrorist boven de egoïst (pag. 22).
  3. Over de imam die weigerde minister Verdonk een hand te geven. ... alleen als het westerse liberalisme zichzelf leert verstaan als een seculiere religie, waarin mensen de grond van hun bestaan vinden ... kunnen liberalen beseffen wat de eigen godsdienst van de anderen voor mensen betekent en zo met elkaar rekening houden (pag. 27).
  4. Over omgaan met de dood in Afrika en in de Westerse cultuur. Als we de dood weer leren zien als een overgang naar een ander leven, kunnen we ook wat meer ontspannen omgaan met het levenseinde (pag. 35).
  5. Over de wereldwijde westerse ekonomische en politieke verbeterzucht - vaak met desastreuze gevolgen voor de mensen ter plaatse (Afrika, Irak). Je moet eens leren niets te doen! Het zou heilzaam zijn voor de wereld (pag. 41).
  6. Over de Rooms-Katholieke Kerk die schade-claims betaalt voor priesters die zich vergrepen hebben aan kinderen. Dat doet geen enkel recht aan de persoonlijke schade van de slachtoffers die met geen geld is goed te maken (pag. 47).
  7. Over verschillende structuren van denken en wetenschap bedrijven bij mensen uit verschillende culturen. Het zal nog een lange weg zijn voordat de academische kolonisering voorbij is. Maar het lijkt me een van de grootste uitdagingen waar de wetenschappelijke wereld voor staat (pag. 55).
  8. Over de morele orde als een collectieve dwangneurose en de problemen die dat met zich meebrengt in onze multiculturele samenleving. Maar hoe moet het dan als we samen willen leven in een en dezelfde maatschappij? (pag. 63).
  9. Over Vanuatu, een paradijselijk land in de Pacific waar mensen nooit ruzie maken maar waar de Fransen soldaten vandaan haalden voor de Eerste Wereldoorlog. De beschaving is gekomen in Vanuatu. Amerikanen, Australiers, Engelsen en Fransen hebben daarvoor gezorgd (pag. 68).
  10. Over atheisme. Geloof en ongeloof zijn niet redelijk. ... Geloof is iets wat je overkomt, net als ongeloof. Je kunt het niet maken en je kunt het niet opzeggen (pag. 73).
  11. Over de fundamentele vraag van de zending naar de verhouding van christelijk geloof en cultuur. Hoe moet je als christenen omgaan met de cultuur? (pag. 74): in de lijn van Barth radicaal kiezen tégen de locale cultuur of het hele leven inclusief de locale cultuur toewijden aan Christus?
  12. Over kinderoffers voor het vaderland: kinderen van Carthago, zelfmoord-terroristen, jonge soldaten. Het is de Baäl die kinderoffers vraagt ... Ik heb gehoord van een andere God. 'Hoe zal Hij die zijn eigen Zoon niet heeft gespaard ons niet alle dingen met Hem schenken?' (pag 88).
  13. Over de liberale en socialistische illusie van de gelijkheid van alle mensen. In dié zin zijn alle mensen gelijk dat ze allemaal schepselen van dezelfde God zijn, en dat we allemaal verantwoording hebben af te leggen hoe we onze medeschepselen behandeld hebben (pag. 95).
  14. Over ekonomische vluchtelingen. In wezen is het hele verschil tussen economische en politieke vluchtelingen onzinnig. Het gaat om mensen die vluchten voor hun leven.... Economische vluchtelingen zijn inderdaad vluchtelingen en ze dienen als zodanig behandeld te worden. Moeten we dan de grenzen maar openzetten? Inderdaad, er zal niets anders op zitten (pag. 103).
  15. Over de sexuele revolutie. Een bestaan met Christus is een leven waarin we niet vechten om onszelf te verwerkelijken, maar om ons leven dienstbaar te stellen aan de ander. Verantwoordelijkheid is daarin belangrijker dan vrijheid (pag. 110).
  16. Over integratie. Als we een samenleving willen die open is naar de wereld, dan moet je (in Nederland) veel gemeenschappen hebben, veel culturen, veel talen. Dan komen buitenlanders hier makkelijk naar toe (pag. 117).
  17. Over privatisering (van bijvoorbeeld de post, de trein en de wetenschap). Privatisering doet een beroep op het slechtste in de mens (pag 124).
  18. Over normen en waarden (en de daarbij aan de kerk toebedachte rol). In de kerk gaat het niet over normen en waarden. In de kerk gaat het over God. En dan niet over de regels die God óns voorschrijft, maar om wat Híj heeft gedaan (pag. 130).
  19. Over de miskende soldaten van de politionele acties in Nederlands Indië, het onrecht aangedaan aan de Zuid-Molukkers in Nederland, en de conflicten tussen moslims en christenen op de Molukken. Waarom weigeren mensen niet om zich te laten gebruiken door de macht? (pag. 140).
  20. Over (soms ergerlijke, soms belachelijke) bureaukratie. Waarom kunnen we niet gewoon terug naar een menselijke samenleving? Een samenleving waarin mensen hun verantwoordelijkheden dragen en elkaar steunen? (pag. 147).
  21. Over godsdienst en vaderland (Hongarije, Botswana, Amerika, Japan, Engeland, Nederland). Er wordt tegenwoordig veel gesproken over vrijheid van godsdienst. De ware vrijheid van godsdienst is dat we onze dienst aan God vrijhouden van dit soort bijbelangen. ... Vrijheid van godsdienst is dat we God dienen om Hemzelf (pag. 154).
  22. Over bedreigde gemeenschappen van planten en van mensen. Het tropisch regenwoud. Bron van leven voor de wereld. Hoe rampzalig zal het zijn als het er niet meer is . ... Het geloof in God. Bron van leven voor de wereld. Oorsprong van de geest door de Geest, Hoe rampzalig zal het zijn als het er niet meer is (pag. 162).
  23. Over gewone mensen. ... gewoon goede mensen. Mensen die er willen zijn voor anderen. ... Laten we genieten van het feit dat de meeste mensen gewone mensen zijn ... (pag. 168).

Het zijn vooral de ontmoetingen met al die gewone mensen die dit boek heel boeiend maken. VAN DE BEEK staat in de ruimte van de kerk van alle tijden en van alle plaatsen. Vanuit die ruimte staat hij kritisch tegenover modieuze vanzelfsprekendheden en tegenover onze westerse cultuur.

terug naar boeken

TERUG NAAR OPENINGSPAGINA